lediem.net giới thiệu các bạn bài viết: Trong anh và em hôm nay (Đất nước, Nguyễn Khoa Điềm) ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước ; (Ngữ Văn 12). Hướng dẫn các bạn triển khai các luận điểm trong bài văn nghị luận về một đoạn thơ trong đoạn trích Đất nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm. Sau đây xin mời các bạn cùng tham khảo bài viết nhé!
Đề: trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Đọc văn bản sau: trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng ta hài hoà nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn, to lớn
Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang Đất Nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Phải biết gắn bó và san sẻ
Làm nên Đất Nước muôn đời…”
12 – 1971
(Mặt đường khát vọng, NXB Văn nghệ Giải phóng, 1974)
Gợi ý làm bài: trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Mở bài trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Nhà thơ Chế Lan Viên đã từng tâm sự:
“Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn”
Đó là sự đúc kết của một quy luật nhân sinh, một sự kì diệu tâm hồn: Sự gắn bó với mỗi miền đất sẽ trở thành chính ta, một phần đời ta, là hành trang tinh thần không thể thiếu. Và phải chăng vì lý do này mà những vần thơ viết về quê hương đất nước luôn là những rung động thường trực trong tâm hồn người nghệ sĩ? Chính những rung động ấy đã thôi thúc Nguyễn Khoa Điềm chắp bút viết trường ca “Mặt trường khát vọng”. Một trích đoạn không thể không nhắc đến đó là “Đất Nước”.
Thân bài trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
1. Khái quát về tác giả, tác phẩm trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ những nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông giàu chất trí tuệ, suy tư và xúc cảm. Đất Nước là đoạn trích thuộc phần đầu chương V, của trường ca Mặt đường khát vọng. Tác phẩm được hình thành ở chiến khu Trị – Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974.
Thời điểm này miền Nam bị tạm chiến, đế quốc Mĩ và bọn tay sai ra sức chống phá cách mạng, mua chuộc thanh niên vào chốn ăn chơi mà quên đi trách nhiệm với đất nước. Viết trường ca này, Nguyễn Khoa Điềm nhằm đánh thức tinh thần trách nhiệm và giúp thế hệ trẻ tự nhận thức rõ hơn về vai trò và trách nhiệm của họ đối với đất nước.
2. Phân tích nội dung trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Tiếp tục với dòng chảy của cảm xúc, Nguyễn Khoa Điềm có viết trong những áng thơ của mình:
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước”
Tác giả đã có những cảm nhận rất sâu sắc về đất nước. Thông thường người ta vẫn nhìn nhận đất nước là không gian bao bọc xung quanh mỗi con người, là không gian sinh tồn, nó tồn tại bên ngoài con người độc lập với con người. Thế nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại có cho mình một góc nhìn rất riêng đó là: Đất nước không phải chỉ là yếu tố bên ngoài mà là yếu tố tồn tại bên trong mỗi con người nó không thể tách rời và nó làm nên sự tồn tại của mỗi chúng ta. Khoảng thời gian được đề cập đến là “hôm nay” tức là trong chính thời điểm chúng ta đang hiện diện, ngay lúc này hướng đến đối tượng là anh và em. Hiểu một cách giản đơn hơn thì anh và em là thế hệ trẻ của đất nước vì thế anh và em phải có trách nhiệm gánh vác, dâng hiến cho đất nước, quê hương. Đặc biệt trong hoàn cảnh lúc bấy giờ – những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt, đất nước đang bị đe doạ, nhiệm vụ của chúng ta là phải luôn sẵn sàng cho việc giúp đất nước mình thoát khỏi giai đoạn thử thách ấy. Bởi lẽ trong anh và em đều đang “Có một phần” đất nước. Ở đây có thể hiểu “có” là xác định sự sở hữu; “một phần” là một yếu tố, không phải là tất cả. Thông điệp được Nguyễn Khoa Điềm gửi gắm qua tiếng thơ là mỗi người đều sở hữu đất nước nhưng chỉ có một phần từ trong mỗi người thì một cá nhân sẽ không thể có một đất nước toàn vẹn. Vì thế, để có một đất nước toàn vẹn phải có sự hợp nhất từ mọi phần hay nói cách khác, mỗi người dân trên dải đất hình chữ S đều là một mảnh ghép nhỏ, khi chúng ta kết nối lại với nhau sẽ tạo thành đất nước vẹn tròn. Nhận thức rõ về điều ấy, Nguyễn Khoa Điềm chỉ ra ý thức trách nhiệm được gắn bó của mỗi người:
“Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất nước vẹn tròn, to lớn”
Điệp ngữ “cầm tay” được nhắc lại hai lần, là một cử chỉ thể hiện mối quan hệ thân thiết gắn bó, đó có thể là cử chỉ của tình yêu thương, của tinh thần đoàn kết. Khi hai đứa “cầm tay” là khi hai đứa hiểu nhau, yêu thương nhau và đất nước cũng như đẹp thêm, hài hòa thêm “Đất Nước hài hòa nồng thắm”. Nói cách khác, tình yêu của anh và em đã hòa vào tình yêu Tổ quốc.
“Anh yêu em như anh yêu Đất Nước
Vất vả gian lao tươi thắm vô ngần”
(Nguyễn Đình Thi)
Trong anh, trong em, trong mọi người đều có một phần đất nước. Để rồi “Khi chúng ta cầm tay mọi người” cũng là thời điểm cá nhân được gắn kết với cả cộng đồng bằng tình yêu đất nước. Kết quả là đất nước vẹn tròn to lớn, một đất nước hoàn thiện, trọn vẹn, một đất nước mang tầm vóc lớn lao. Có thể nhận ra từ ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm, toàn vẹn hoàn thiện là vì mọi phần của đất nước được hợp nhất lại trong cái nắm tay để đoàn kết gắn bó, chia sẻ nâng đỡ, khiến tầm vóc lớn lao của đất nước được tạo nên từ đó. Cách cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm khiến đất nước gắn kết, tạo mối quan hệ thân thiết giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với cộng đồng, giữa cái riêng với cái chung và lớn hơn nữa là cả các thế hệ với nhau. Như vậy đất nước được cụ thể hóa bằng những hình ảnh thơ gợi cảm mà ẩn sâu trong đó là lời kêu gọi tinh thần đoàn kết dân tộc. Nhà thơ gửi gắm niềm tin vào thế hệ tương lai:
“Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng”.
Câu thơ sử dụng từ chỉ thời gian trong tương lai: “Mai này”. Đặt vào hoàn cảnh ra đời của tác phẩm có thể thấy cuộc chiến đang diễn ra khốc liệt, dữ dội nhất, đây cũng là thời điểm người ta nghĩ về tương lai nhiều nhất vì chính niềm tin và khát vọng tương lai sẽ là động lực tinh thần để nâng đỡ con người, giúp con người có thể đối mặt, vượt qua những thử thách trong hiện tại. Tương lai trong khát vọng hình dung của con người là một tương lai tươi đẹp và tương lai ấy được gửi gắm đến những thế hệ kế cận – “con ta”. “Con ta” là kết quả tình yêu của chúng ta, “đất nước” là kết quả của tình yêu, của tinh thần đoàn kết dân tộc. Hai hình ảnh ấy đều là trái ngọt của cả một hành trình. Từ đó ta thấy được khi tình yêu đôi lứa gắn kết, hòa nhập với tình yêu đất nước, nó sẽ tạo thành một động lực thúc đẩy để đưa đất nước vươn lên, hướng tới một tương lai tươi đẹp. Nhà thơ dùng từ “sẽ” – là sự khẳng định chắc chắn về những điều xảy ra trong tương lai. Cả “anh” và “em”, chúng ta đều đang đặt niềm tin vào những “tháng ngày mơ mộng” – chính là những tháng ngày tươi đẹp. Đặt trong không khí của cuộc chiến tranh, có thể hiểu những tháng ngày tươi đẹp ấy luôn ở trong tâm trí của anh, em, của mọi người là những ngày tháng hòa bình. Thực tế cho thấy khi con người có hi vọng thì con người mới có đủ dũng khí để kiên cường đối mặt với tháng ngày đau khổ. Và niềm tin ấy đã được Nguyễn Khoa Điềm thắp lên trong chính trái tim của những con người trong năm tháng mưa bom, bão đạn.
Ngoài ra, đó cũng là lời nhắc nhở về ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với đất nước:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời…”
Giọng thơ tha thiết, sâu lắng với tiếng gọi “Em ơi em” như một hình thức tâm tình của đôi lứa yêu nhau tạo những lời thơ bay bổng, thấm thía mà cũng chính là lời tự nhủ, lời tự dặn mình. Nguyễn Khoa Điềm đã thơ hóa những vấn đề chính trị, khiến cho tính chính luận không hề khô khan, không còn mang màu sắc giáo huấn mà là lời tự nhủ, tự dặn chân thành xuất phát từ trái tim. Tác giả lại đưa ra những cảm nhận sâu sắc, mới mẻ về đất nước trong câu thơ:
“Đất Nước là máu xương của mình”.
Có những tượng đài bất tử về đất nước xuất hiện trong thi ca nhưng khi nói đất nước về đời người thì có lẽ chỉ có Nguyễn Khoa Điềm. Đất nước không ở đâu xa, đất nước hóa thân kết tinh, hiện diện trong sự sống, cuộc đời của mỗi người. Chính vì thế, nghệ thuật điệp cấu trúc “phải biết” đã nhấn mạnh, khắc sâu ý thức về trọng trách của mỗi người. Tuy nhiên, với lời thơ ngân vang, giọng thơ tha thiết, tác giả khiến cho người đọc cảm thấy rằng đây không phải là mệnh lệnh mà chính là tinh thần tự giác một cách cao nhất, mệnh lệnh từ trái tim của “những người biết yêu thương tha thiết” nhưng cũng rực lửa căm thù. Hàng loạt những động từ “gắn bó”, “san sẻ”, “hóa thân” xuất hiện dồn dập ở mức độ tăng tiến lại càng khơi dậy khát vọng, lí tưởng sống, lẽ sống cao đẹp đối với đất nước. Ở đây, “gắn bó” được hiểu là tự nguyện ràng buộc bằng tình cảm, tình yêu và bằng cả tinh thần trách nhiệm. “San sẻ” là hi sinh dâng hiến phần thuộc về mình. “ Hóa thân” là sự hi sinh dâng hiến trọn vẹn, tuyệt đối để sự sống của cá nhân hòa nhập góp phần làm nên sự sống chung của cả đất nước, quê hương. Và tựu chung lại, ta có được một “mệnh lệnh” dành cho những con người trong năm tháng ấy: Phải biết cống hiến, hy sinh, hóa thân vào dáng hình xứ sở, quê hương, đất nước để tạo nên một đất nước trường tồn đến ngàn đời sau. Tới đây ta chợt nhớ đến tình cảm của Xuân Diệu, gia một tình yêu Tổ quốc đến tột cùng tồn tại nơi “dòng huyết chảy”:
“Tình yêu Tổ quốc là đỉnh núi bờ sông
Đến lúc tột cùng là dòng huyết chảy”
(Xuân Diệu)
Hay ở thời bình, người ta dâng hiến sức lực, mồ hôi cho tổ quốc. Sự dâng hiến ấy, theo suy ngẫm của nhà thơ, là cuộc hóa thân:
“Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng
Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
Nếu là mây, tôi sẽ là một vầng mây ấm
Nếu là người, tôi sẽ chết cho quê hương”
(Trương Quốc Khánh)
3. Nghệ thuật trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Thành công của đoạn thơ trên là nhờ vào việc vận dụng khéo léo chất liệu văn hóa dân gian như phong tục ăn trầu, tục búi tóc, truyền thống đánh giặc, truyền thống nông nghiệp. Nhà thơ sáng tạo thành ngữ dân gian, ca dao tục ngữ, thành ngữ… Tất cả làm nên một đoạn thơ đậm đà không gian văn hóa người Việt. Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, lời thơ nhẹ nhàng đúng giọng thủ thỉ tâm tình nhưng vẫn mang đậm hồn thơ triết lí.
Kết bài trong anh và em hôm nay ; cảm nhận đoạn thơ trong anh và em hôm nay ; trong anh và em hôm nay đều có một phần đất nước
Có một tư tưởng về đất nước được vẽ lên bình yên từ những điều giản dị. Có một hình ảnh đất nước được lý giải với những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết ngày xửa ngày xưa. Có những giá trị của một đất nước được cắt nghĩa từ một không gian tình tứ như chuyện tình của đôi lứa, uyên ương. Tất cả những điều này, được Nguyễn Khoa Điềm truyền tải trọn vẹn trong trích đoạn “Đất Nước” của mình. Cuộc chiến tranh chống Mỹ gian khổ đã làm con người xích lại gần nhau, tất cả đều hướng đến nhiệm vụ chung cao cả để bảo vệ Tổ Quốc. Tình yêu và trách nhiệm cao cả ấy trong thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng chính là quyết tâm của cả một thời đại: “Thời đại của chúng tôi là thời đại của những thanh niên xuống đường chiếm lĩnh từng tầng cao của mái nhà, của ngọn đồi, của nhịp cầu để bắn toả lương tâm lên bầu trời đầy giặc giã” (Chu Lai).
