Giới thiệu đến các bạn bài viết: Khi mẹ vắng nhà (Trần Đăng Khoa) ; Đọc hiểu Khi mẹ vắng nhà (Trần Đăng Khoa) (Thơ) (4 CÂU HỎI, Đề kiểm tra). Đây là đề kiểm tra tự luận, được thiết kế theo hướng chương trình mới năm 2018. Và cũng là một tài liệu quan trọng dành cho các bạn học sinh làm quen và thích nghi với các thay đổi trong giảng dạy và kiểm tra theo chương trình mới. Bài viết còn giúp các bạn tăng cường kiến thức và kỹ năng, đồng thời giúp học sinh làm quen với cách làm bài trong các đề kiểm tra mới.
Đề: khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
KHI MẸ VẮNG NHÀ
Khi mẹ vắng nhà, em luộc khoai
Khi mẹ vắng nhà, em cùng chị giã gạo
Khi mẹ vắng nhà, em thổi cơm
Khi mẹ vắng nhà, em nhổ cỏ vườn
Khi mẹ vắng nhà, em quét sân và quét cổng
Sớm mẹ về, thấy khoai đã chín
Buổi mẹ về, gạo đã trắng tinh
Trưa mẹ về, cơm dẻo và ngon
Chiều mẹ về, cổng nhà sạch sẽ
Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế!
Không mẹ ơi! Con đã ngoan đâu
Áo mẹ mưa bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Mẹ ngày đêm khó nhọc
Con chưa ngoan, chưa ngoan!
(Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời, Nxb Mĩ thuật, Hà Nội, 2016, tr. 12-13)
Câu 1. Bài thơ có sự kết hợp của những phương thức biểu đạt nào?
Câu 2. Các từ: luộc, giã, thổi, nhổ, quét, thuộc kiểu từ loại gì? Những từ ngữ ấy nhằm miêu tả điều gì?
Câu 3. Những từ ngữ nào miêu tả hình ảnh người mẹ? Theo em, vì sao dù làm rất nhiều việc, đứa con vẫn tự nhận rằng: Con chưa ngoan, chưa ngoan!.
Câu 4. Viết đoạn văn (khoảng 10 đến 13 câu) trình bày cảm xúc của em về bài thơ trên.
Hướng dẫn làm bài khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Câu 1. khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Bài thơ có sự kết hợp của các phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm.
Câu 2. khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Các từ: luộc, giã, thổi, nhổ, quét, thuộc kiểu từ loại động từ. Những từ ngữ ấy nhằm miêu tả những hoạt động cụ thể mà em đã làm, khi mẹ vắng nhà: luộc khoai, giả gạo, nấu cơm, nhổ cỏ vườn, quét sân và cổng. Qua đó, biểu hiện sự chăm chỉ, siêng năng và lòng hiếu thảo của em đối với mẹ.
Câu 3. khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Những từ ngữ miêu tả hình ảnh người mẹ:
– Hoạt động: sớm mẹ về, buổi mẹ về, trưa mẹ về, chiều mẹ về, ngày đêm khó nhọc.
– Lời nói: dạo này ngoan thế!
– Hình dáng: áo bạc màu, đầu nắng cháy tóc.
Những lúc mẹ vắng nhà, con đã làm rất nhiều việc để đỡ đần, giúp đỡ mẹ. Con luộc khoai, giã gạo, nấu cơm, nhổ cỏ vườn, quét sân và cổng, như muốn đem đến cho mẹ cảm giác vui tươi, bớt đi phần nào những nhọc nhằn, vất vả trong công việc đồng áng suốt ngày của mẹ. Chính mẹ cảm nhận rõ tình cảm đó, và dành cho con lời khen ngợi: Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế. Thế nhưng, bài thơ lại kết thúc bằng dòng thơ thoạt đọc lên có vẻ lạ lùng: Con chưa ngoan, chưa ngoan!. Từ chưa ngoan lặp lại hai lần, gợi hình dung về cái lắc đầu dễ thương của con trước lời khen của mẹ nhưng cũng có thể hiểu là lời con khẽ nhắc với lòng mình. So với muôn nỗi nhọc nhằn, vất vả của mẹ, những việc con làm được còn quá ư ít ỏi, nhỏ bé. Bởi thế, con tự cảm thấy: chưa ngoan, chưa ngoan. Nghĩ được thế, chứng tỏ tình yêu con dành cho mẹ, lớn rộng và sâu sắc đến nhường nào.
Câu 4. khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Yêu cầu:
– Về hình thức, cần chú ý:
+ Một đoạn văn, có dung lượng khoảng 10 đến 13 cầu.
+ Cấu trúc đoạn văn theo đúng yêu cầu của dạng bài viết đoạn văn ghi lại cảm xúc khi đọc một bài thơ, đoạn thơ.
– Về nội dung, cần theo các ý chính sau:
+ Giới thiệu nhan để bài thơ và tên tác giả, nêu cảm xúc chung về bài thơ.
+ Khổ thơ đầu mở ra những việc làm cụ thể mà em giúp đỡ mẹ. Năm dòng thơ, cùng một kiểu cấu trúc câu và dày đặc các động từ gợi ra sự chăm chỉ, siêng năng của em: luộc khoai, giã gạo, thổi cơm, nhổ cỏ vườn, quét sân và quét cổng. Ta hình dung được sự đáng yêu và những hoạt động nhanh nhẹn, thoăn thoắt của em và chị gái đã làm, trong trạng thái phấn chấn, vui tươi…
+ Khổ thơ thứ hai, cũng gồm năm dòng thơ, tạo ra một sự đối ứng nhịp nhàng với khổ thơ đầu. Vẫn chung một kiểu cấu trúc câu, chỉ khác nhau ở từng thời điểm, và hàng loạt những tính từ gợi tả thành quả từng việc làm của em: khoai chín, gạo trắng tinh, cơm dẻo ngon, cổng nhà sạch sẽ. Ta cảm nhận được nỗi mừng vui tíu tít của em khi kể ra từng việc, từng việc em đã làm giúp mẹ.
+ Khổ thơ cuối, lời đối thoại được đưa vào rất khéo léo. Trước lời khen của mẹ, em vội vàng, rối rít. Không mẹ ơi! Con đã ngoan đâu. Em cảm thấy chưa ngoan bởi em cảm nhận được biết bao vất vả, nhọc nhằn của mẹ. Áo mẹ bạc màu mưa gió. Đầu mẹ tóc cháy nắng. Sự thực, em đã làm được rất nhiều việc cho mẹ mà vẫn tự cảm thấy mình chưa ngoan. Điều ấy thể hiện một ý thức sâu sắc về tình yêu dành cho mẹ của em mà có lẽ, không phải ai, ở độ tuổi ấy cũng được như thế.
+ Bài thơ được kết cấu theo trình tự thời gian, sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật quen thuộc như phép đối xứng, liệt kê, điệp ngữ gợi tả chân thực và cảm động tình yêu thương, lòng hiếu thảo của con dành cho mẹ.
+ Nếu biết bài thơ được sáng tác khi Trần Đăng Khoa mới là một cậu bé chín tuổi, người đọc càng cảm phục và yêu quý hơn hình tượng em, như là hiện thân của chính tác giả trong bài thơ này.
– Gợi ý: khi mẹ vắng nhà ; đọc hiểu khi mẹ vắng nhà
Bài thơ “Khi Mẹ Vắng Nhà” của Trần Đăng Khoa là một tác phẩm đầy xúc cảm, nói lên tình cảm đơn sơ, chân thành giữa mẹ và con. Những hình ảnh về em đảm nhận những công việc nhỏ trong nhà khi mẹ vắng tạo nên một bức tranh gần gũi và ấm cúng. Điều đặc biệt ấn tượng là cách mà tác giả mô tả sự chờ đợi và những bước chuẩn bị để chào đón mẹ trở về. Bức tranh về những khoảnh khắc sớm chiều, khi khoai chín, gạo trắng tinh, cơm dẻo và sân nhà sạch sẽ, tất cả tạo nên không khí ấm áp và hạnh phúc. Tình yêu thương của mẹ không chỉ được thể hiện qua những lời khen ngoan của bà mẹ mà còn là qua hình ảnh của áo mưa bạc màu, đầu nắng cháy tóc – những dấu hiệu của những nỗ lực và lao động không ngừng nghỉ. Bài thơ là một lời tri ân sâu sắc đến công lao của mẹ, và qua đó, nó khắc họa một bức tranh gia đình đầy tình thương và hi sinh. Cảm xúc của em đối với bài thơ này là một sự kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với tình mẫu tử, nguồn động viên và niềm tự hào về người mẹ quan trọng trong cuộc sống.
