Đề: tranh đông hồ ; đọc hiểu tranh đông hồ
ĐỌC HIỂU tranh đông hồ ; đọc hiểu tranh đông hồ
Đọc văn bản: tranh đông hồ ; đọc hiểu tranh đông hồ
Tranh Đông Hồ
Đông Hồ, làng nhỏ nằm bên bờ sông Đuống đã trở thành một địa danh văn hóa quen thuộc với mọi người. Người họa sĩ Đông Hồ vẽ tranh bằng bút lông chấm mực tàu trên giấy bản. Sau đó tranh nét được khắc trên ván gỗ thị vàng ươm. Chỉ khắc trên gỗ thị vì gỗ thị mềm, mịn, dai. Ngọn dao khắc sắc lẻm tung tẩy trên phiến gỗ thị làm nên những bản khắc quý giá. Bản khắc được in trên giấy điệp. Tờ giấy điệp cũng là một kì công của kĩ thuật chế tạo giấy đời xưa. Giấy làm từ vỏ cây dó. Vỏ dó được giã nhuyễn, ninh kĩ, hớt lấy những sợi tơ mềm như mạng nhện. Sợi tơ đan dệt nên tờ giấy xốp, dai, mềm mại như lụa. Rồi người ta lấy vỏ sò, hến, trai, điệp,… đem nung như nung vôi. Chất liệu vụn như cám và có màu óng ánh sa-phia ấy gọi là điệp. Điệp trộn với hồ quết lên giấy dó thành tờ điệp.
Tranh Đông Hồ được in trên tờ điệp. Họa sĩ Đông Hồ xưa kia tô màu tranh bằng chất liệu thiên nhiên. Lá tre đốt ủ kĩ làm màu đen. Lá chàm cho màu xanh. Rỉ đồng cho màu lam. Nhựa thông cho màu hổ phách. Quả dành dành cho màu vàng. Son đồi cho màu đỏ. Vỏ trứng giã nhỏ trộn hồ cho màu trắng. Những chất liệu tự nhiên ấy đã làm nên sắc màu kì diệu quý giá của tranh dân gian Đông Hồ.
Hàng trăm tác phẩm nổi tiếng đã sinh ra từ làng tranh này. Bộ Tố nữ là bốn “hoa hậu” Việt Nam thời xưa, là những Vê-nuýt (Venus) phương Đông. Hứng dừa vừa có màu sắc trữ tình vừa hài hước. Tranh Chuột kiệu anh đi trước, võng nàng đi sau diễn tả vẻ tưng bừng của ngày vinh quy. Thầy đồ cóc là hình ảnh của “nền giáo dục” thời xa xưa. Đánh ghen là tiếng cười phê phán. Quen thuộc nhất, nổi tiếng nhất dòng tranh Đông Hồ là tranh Gà, tranh Lợn. Lợn nái ăn dáy thật đẹp được cách điệu lạ mắt nhất là cái khoáy tròn âm dương. Đó thực sự là nét tài hoa, là thần bút của họa sĩ dân gian. Bức Đàn lợn mẹ con cũng vậy, con lợn nào trên mình cũng có khoáy âm dương!
Xưa tháng chạp là tháng bán tranh Tết. Khắp các chợ cùng quê đều có những người phụ nữ Đông Hồ nón ba tầm, áo dài thắt vạt, đòn gánh cong quẩy hai bồ tranh đi bán. Người đi sắm hàng Tết thường không bao giờ bỏ qua hàng tranh. Dăm xu lẻ đã mua được một bức Tiến tài, Tiến lộc, Phú quý, Vinh hoa về dán cửa đón xuân gửi gắm ước mơ mỗi độ Tết đến, xuân về.
(Theo Bài tập Ngữ văn 10 Nâng cao, tập hai, NXB Giáo dục, 2006, tr. 26-27)
Thực hiện các yêu cầu: tranh đông hồ ; đọc hiểu tranh đông hồ
Câu 1. Vì sao bản khắc tranh Đông Hồ chỉ khắc trên gỗ thị?.
Câu 2. Họa sĩ Đông Hồ xưa tạo màu cho tranh Đông Hồ từ những chất liệu nào?
Câu 3. Văn bản thể hiện tình cảm, thái độ gì của người viết?
Câu 4. Từ văn bản, nêu cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp của tranh Đông Hồ qua hai câu thơ sau:
Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp
(Trích Bên kia sông Đuống, Hoàng Cầm)
Câu 5. Từ văn bản đọc hiểu trên, viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ), trình bày suy nghĩ của anh/chị về giá trị tinh thần của dòng tranh Đông Hồ trong đời sống văn hóa của xã hội hiện đại.
Gợi ý trả lời: tranh đông hồ ; đọc hiểu tranh đông hồ
Câu 1. Bản khắc tranh Đông Hồ chỉ khắc trên gỗ thị vì gỗ thị mềm, mịn và dai.
Câu 2. Họa sĩ Đông Hồ xưa tạo màu cho tranh Đông Hồ từ những chất liệu thiên nhiên: màu đen được lấy từ lá tre đốt ủ kĩ, màu xanh được lấy từ lá chàm, màu lam lấy từ rỉ đồng, màu hổ phách lấy từ nhựa thông, màu vàng lấy từ quả dành dành, màu đỏ lấy từ son đồi, màu trắng lấy từ vỏ trứng giã nhỏ trộn hồ.
Câu 3. Văn bản thể hiện lòng yêu mến, trân trọng và tự hào của người viết đối với một vẻ đẹp văn hóa truyền thống của người Việt là tranh Đông Hồ.
Câu 4. Hai câu thơ của Hoàng Cầm đã thu vào trong nó vẻ đẹp hồn cốt của tranh Đông Hồ: “nét tươi trong”, “màu dân tộc sáng bừng”. Đó là những bức tranh gợi đời sống giản dị, thân thuộc, bình yên mà no ấm, trù phú của cuộc sống người lao động (tranh gà – lợn) với sắc màu tươi sáng, đầm ấm với phong cách nghệ thuật dân gian đậm đà bản sắc dân tộc.
Câu 5.
Đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về giá trị tinh thần của dòng tranh Đông Hồ trong đời sống văn hóa của xã hội hiện đại có thể được triển khai theo hướng:
– Tranh Đông Hồ thuộc dòng tranh dân gian Việt Nam, mỗi bức tranh không chỉ phản ánh vẻ đẹp đời sống sinh hoạt mà còn thể hiện nhân sinh quan cũng như quan niệm thẩm mĩ của người bình dân xưa. Mỗi bức tranh Đông Hồ đã thu hẹp khoảng cách hiện tại – quá khứ, đem những cái thanh bình, yên ả trong cuộc sống của con người ngày xưa để cân bằng lại cho cái ồn ào, đông đúc, bon chen, giành giật… trong xã hội ngày nay. Tất nhiên, giữa xưa với nay không phải không có cái gạch nối của sự thừa tiếp…
Gợi ý 1.
Tranh Đông Hồ không chỉ là một nghệ thuật truyền thống, mà còn là một cột mốc quan trọng trong lịch sử văn hóa của Việt Nam. Với sự đa dạng và phong phú về chủ đề, màu sắc, và cách thể hiện, tranh Đông Hồ không chỉ làm sống lại những hình ảnh đời thường mà còn truyền tải những giá trị tinh thần sâu sắc của dân tộc. Trong thế giới hiện đại đầy hối hả, tranh Đông Hồ là một điểm dừng chân, là một khoảnh khắc thư giãn và suy tư về cuộc sống. Nó như một cửa sổ mở ra để ta nhìn lại quá khứ, hiểu biết về truyền thống và văn hóa của dân tộc. Qua từng nét vẽ tỉ mỉ, qua từng gam màu tinh tế, ta cảm nhận được sự tận tụy, sự yêu thương và lòng hiếu khách của người dân Việt Nam. Giá trị tinh thần của tranh Đông Hồ không chỉ là ở khía cạnh nghệ thuật mà còn là ở khả năng kết nối con người. Trong mỗi bức tranh, ta nhìn thấy những tình cảm chân thành, những giá trị gia đình, tình bạn, và lòng yêu nước. Đó là những yếu tố không thể thiếu trong một xã hội hiện đại mà càng ngày càng cần được đề cao và truyền bá. Bên cạnh đó, tranh Đông Hồ cũng là một biểu tượng về sự sáng tạo và tinh thần làm việc cộng đồng. Từ việc chế tạo giấy điệp tự nhiên đến quá trình vẽ và in tranh, mỗi bước thực hiện đều phản ánh sự đoàn kết, sự hợp tác và lòng đam mê của người nghệ nhân. Điều này góp phần làm cho tranh Đông Hồ không chỉ là một sản phẩm nghệ thuật mà còn là một biểu tượng về sức mạnh và khả năng của cộng đồng. Với những ý nghĩa tinh thần sâu sắc như vậy, tranh Đông Hồ vẫn luôn giữ vững vị thế của mình trong lòng người dân Việt Nam và trên trường quốc tế. Nó là một phần không thể thiếu của di sản văn hóa của dân tộc, là nguồn cảm hứng và niềm tự hào cho mỗi người con Việt.
Gợi ý 2.
Trong một xã hội hiện đại đầy sự vội vã và phức tạp, giá trị tinh thần của dòng tranh Đông Hồ không chỉ là một phần của di sản văn hóa mà còn là một nguồn cảm hứng và suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống. Tranh Đông Hồ không chỉ là nghệ thuật mà còn là một cách thức để nhìn nhận và đánh giá lại giá trị của những điều giản đơn và tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi bức tranh Đông Hồ là một câu chuyện nhỏ về cuộc sống, về tình yêu thương, về lòng biết ơn và tôn trọng. Bằng cách thể hiện những hình ảnh đời thường qua phong cách đơn giản và gần gũi, tranh Đông Hồ đưa ra thông điệp về sự quý trọng những giá trị cơ bản của cuộc sống, những giá trị mà trong cuộc sống hiện đại thường bị lãng quên giữa nhịp sống hối hả. Trong bối cảnh mà công nghệ thông tin và truyền thông phát triển mạnh mẽ, tranh Đông Hồ là một lối đi dễ dàng để tái kết nối với nguồn gốc, với truyền thống và với bản sắc dân tộc. Nó không chỉ là một nghệ thuật truyền thống mà còn là một phần của sự tự hào và nhận thức về văn hóa dân tộc. Đồng thời, tranh Đông Hồ cũng là một cầu nối văn hóa, nơi mà người Việt và người nước ngoài có thể gặp gỡ và hiểu biết về văn hóa của nhau thông qua ngôn ngữ nghệ thuật. Ngoài ra, giá trị tinh thần của tranh Đông Hồ còn được thể hiện qua quá trình sản xuất và truyền thống làm nghề của người làng Đông Hồ. Việc chế tạo giấy từ vật liệu tự nhiên, sử dụng màu sắc từ các chất liệu thiên nhiên là một minh chứng cho sự gìn giữ và phát huy truyền thống, sự tự tin và lòng nhiệt thành của người nghệ nhân. Tóm lại, tranh Đông Hồ không chỉ là một hình ảnh mỹ thuật mà còn là một biểu tượng của sự gắn kết, sự tự hào và lòng yêu thương. Trong xã hội hiện đại, nơi mà mọi thứ đều đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, giá trị tinh thần của tranh Đông Hồ giúp chúng ta nhìn nhận lại những điều giản đơn, những giá trị cơ bản mà đôi khi ta đã bỏ lỡ giữa cuộc sống hối hả.
