Đề: đọc hiểu bà lão lòa
I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm): đọc hiểu bà lão lòa
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: đọc hiểu bà lão lòa
(1). 76 tuổi đầu, mỗi bữa thất thểu ăn một lưng cơm, bà lão lòa ở nhờ một đứa cháu họ, thật đã lắm phen cực nhục. Cháu bà, một bác đánh giậm, với vợ, một chị mò cua bắt ốc, khốn thay, dưới nách hai đứa con mọn, cũng đã lắm phen nhăn nhó vì chẳng đủ ăn. Hai mươi năm về trước, bà lão lòa này còn là người có của trong làng. Con trai bà nó chơi, nó phá, nó bán ruộng, cầm nhà rồi nó bỏ bà nó đi, chẳng biết đi đâu, lòng mẹ đối với con tuy có giận mà vẫn có thương, bà khóc lóc một mình đến nỗi lòa cả mắt. Trong thời bà còn giàu có, ngoài những việc cúng tiền tô tượng đúc chuông, bà còn năng giúp đỡ kẻ nghèo khó; trong họ ngoài làng, nhiều người đã được nhờ bà mà đến khi gặp bà bước khốn cùng thì chẳng ai thương cả. Cũng vì xưa kia đã nhiều phen ngửa tay nhận lấy đồng tiền cứu giúp của bà, bác đánh giậm đành cắn răng, vuốt bụng, nhắm mắt nuôi cô trong lúc hoạn nạn. Nhưng vốn bị ma nghèo ám ảnh, mới nuôi cô được độ ba năm, bác đánh giậm đã thấy nản lòng. Cái cảnh túng bấn nó thường đẩy người ta vào chốn bùn nhơ, nó thường buộc người vào vòng tội lỗi, đối với bác đánh giậm, ác hơn, nó làm bác quên bỏ cả lương tâm. Quên hẳn cái ơn ngày trước, bác ta chỉ còn biết xót ruột khi bà lão lòa lò rò ngồi vào mâm, cướp cơm của vợ, của con nhà bác. […]
(2). Bà lão lòa, ăn hết một lưng, tay lẩy bẩy chìa bát ra toan xin ít nữa, chưa kịp nói, bác gái đã quát:
– Hết rồi…! Còn đâu nữa mà chìa mãi bát ra… Đến tôi đây quần quật suốt ngày, đã ốm cả xác mà cũng chỉ được có ba lưng thôi đấy… Bà không phải làm gì, ngồi nhà ăn ít cũng được.
Bà lão giật mình, đớ người ra một lúc rồi đứng lên đi vào trong nhà, ngồi xuống bậu cửa,….(Lược bớt đoạn bà lão lòa nhớ lại cảnh từng cho tiền giúp người nghèo khó). Bà lão lòa thổn thức, trên hai gò má răn reo lại thấy mấy giọt nước mắt chảy ròng ròng. Bà lão gục đầu xuống gối tỉ tê khóc không ra tiếng, chỉ thấy sụt sùi hậm hực…[…]
(3). Đã được nửa tháng nay, sáng nào cũng thấy thằng cu lớn dắt bà ra ngồi đầu đê rồi chiều đến lại dắt về. Trong bọn những người chợ búa qua lại con đường cái quan, tạt vào đường đê, thấy một bà lão lụ khụ, hổn hển thở, ngẩng đầu chìa nón kêu van, cũng đôi khi có người vứt cho một vài đồng kẽm. Chẳng may, nếu hôm nào về tay không thì vợ bác đánh giậm – cháu bà – lại nghiến răng xỉa xói thậm tệ:
– Hôm nay chẳng ai thí cho bà đồng nàọ..! Bà có biết thế là bà lại ăn phần cơm của thằng cu lớn đấy không? Từ mai, bà liệu mà kêu to lên mới được… Hay tại bà ngồi dưới bóng cây mát mà ngủ thiếp đi…? Bà liệu đấy…!
Bát cơm ngô điểm quả cà thiu, bà lão lòa trước khi và vào mồm đã chan đầy như canh bằng nước mắt…
(Trích “Bà lão loà”, Vũ Trọng Phụng, Tuyển tập truyện ngắn Vũ Trọng Phụng” – tập 1, NXB Văn học)
Chú thích: đọc hiểu bà lão lòa
Vũ Trọng Phụng (1912–1939) quê quán ở làng Hảo, xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, lớn lên ở phố Hàng Bạc, Hà Nội.
Ông sáng tác nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, phóng sự, kịch, … Trong các sáng tác của Vũ Trọng Phụng thì Giông tố và Số đỏ là hai kiệt tác, mang dấu ấn thiên tài, đưa Vũ Trọng Phụng trở thành một trong những nhà văn lớn hàng đầu của văn học Việt Nam vào đầu thế kỷ XX.
Câu 1. (0,75 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Câu 2. (0,75 điểm) Theo tác giả, bà lão lòa phản ứng như thế nào trước lời lẽ cay nghiệt của người cháu dâu khi bà chìa bát ra định xin cơm?
Câu 3: (0,75 điểm) Tác giả viết “Cái cảnh túng bấn nó thường đẩy người ta vào chốn bùn nhơ, nó thường buộc người vào vòng tội lỗi, đối với bác đánh giậm, ác hơn, nó làm bác quên bỏ cả lương tâm” nhằm mục đích gì?
Câu 4: (1,0 điểm) Mục đích của việc nhà văn nhắc lại những hành động giúp đỡ người nghèo của bà lão?
Câu 5. (0,75 điểm) Qua truyện ngắn trên, anh/chị rút ra một bài học có ý nghĩa nhất đối với cuộc sống hiện nay và giải thích lí do?
II. VIẾT (6,0 điểm). đọc hiểu bà lão lòa
Câu 1: (2,0 điểm) Từ truyện ngắn trên, anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về hậu quả của sự vô cảm trong cuộc sống hiện nay.
Câu 2: (4,0 điểm) Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích và đánh giá nhân vật bà lão lòa trong truyện ngắn ở phần Đọc – hiểu.
………Hết………
Gợi ý trả lời: đọc hiểu bà lão lòa
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU đọc hiểu bà lão lòa | 4,0 | |
| 1 | Phương thức biểu đạt chính của văn bản: Tự sự
Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa – HS trả lời như đáp án : 0,75 điểm – HS trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
0,75 | |
| 2 | Bà lão: – giật mình, đớ người ra một lúc rồi đứng lên đi vào trong nhà, – ngồi xuống bậu cửa, lấy cái tăm gài trên mái tóc xuống xỉa răng, – nhớ lại quá khứ, – thổn thức khóc…
Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa – HS trả lời được 4 ý trong đáp án : 0,75 điểm – HS trả lời được 2-3 ý trong đáp án: 0,5 điểm – HS trả lời được 1 ý trong đáp án: 0,25 – HS trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
0,75 | |
| 3 | Cảnh báo: nghèo khổ, túng quẫn sẽ bào mòn nhân cách con người.
Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa – Hs trả lời đủ như đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,75 điểm – HS trả lời chạm 1 ý trong đáp án: 0,5 điểm – Hs không trả lời hoặc trả lời sai: không cho điểm. |
0,75 | |
| 4 | – Cho thấy bà lão vốn là người nhân hậu, biết yêu thương, giúp đỡ người nghèo khó
– Thể hiện nỗi thống khổ của con người trước những biến động của cuộc đời. – Ngầm lên án sự thờ ơ của người đời trước tình cảnh cơ cực của bà lão già nua, mù lòa. Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa – HS trả lời đủ 2 – 3 ý như đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,75 điểm – HS trả lời đúng 1 ý trong đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,5 điểm – HS trả lời sai cả hai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
0,75 | |
| 5 | Học sinh nêu một bài học có ý nghĩa nhất đối với cuộc sống hiện nay và giải thích lí do. Ví dụ:
– Cần sống yêu thương, sẻ chia, giúp đỡ lẫn nhau, nhất là với những người bất hạnh – Luôn có ý thức đấu tranh loại trừ cái xấu, cái ác trong chính con người mình như sự vô cảm, ích kỉ … ( Học sinh có thể nêu bài học khác nhưng phù hợp với nhân vật, tư tưởng trong tác phẩm) Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa – HS nêu bài học phù hợp: 0,25 điểm – HS lí giải thuyết phục, hợp lí: 0,75 điểm – HS lí giải có cơ sở diễn đạt chưa mạch lạc: 0,5 điểm – HS lí giải chưa thuyết phục: 0,25 điểm |
1,0 |
|
| II |
1 |
VIẾT đọc hiểu bà lão lòa | |
| Từ truyện ngắn trên, anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về hậu quả của sự vô cảm trong cuộc sống hiện nay. | 2,0 | ||
| a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài
– Xác định được yêu cầu của kiểu bài: nghị luận xã hội – Xác định được yêu cầu về hình thức và dung lượng của đoạn văn: khoảng 200 chữ, trình bày theo cách diễn dịch, quy nạp, móc xích, tổng – phân – hợp… |
0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: hậu quả của sự vô cảm trong cuộc sống hiện nay | 0,25 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết
– Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận; sau đây là một số gợi ý: + Vô cảm là một loại cảm xúc của con người được đặc trưng bởi sự thờ ơ, không quan tâm với các sự kiện và vấn đề xung quanh, đặc biệt là những vấn đề gây tổn hại về thể chất hoặc tinh thần cho con người. Tóm lại, người vô cảm là người không có cảm xúc trước nỗi đau của người khác, thiếu sự đồng cảm, chia sẻ, không oán hận trước những bất công xã hội. + Hậu quả của sự vô cảm trong cuộc sống hiện nay: tàn phá tâm hồn khiến bản thân mỗi người mất đi những cảm xúc vốn dĩ và trở nên chai sạn trước nỗi đau, mất mát của người khác,khiến người bị nạn không được cứu giúp kịp thời, khiến xã hội tụt hậu, suy đồi bởi những giá trị đạo đức không được coi trọng và nguy hại đến tính mạng con người, ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách… – Sắp xếp hệ thống ý hợp lí theo đặc điểm bố cục của kiểu đoạn văn |
0,5 | ||
| d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Triển khai ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân. – Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng. Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
0,5 | ||
| đ. Diễn đạt đọc hiểu bà lão lòa
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo: đọc hiểu bà lão lòa
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,25 | ||
|
|
2 | Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích và đánh giá nhân vật bà lão lòa trong truyện ngắn ở phần đọc hiểu. | 4,0 |
| a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài
Xác định được yêu cầu của kiểu bài: nghị luận văn học |
0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: phân tích và đánh giá nhân vật bà lão lòa trong truyện ngắn ở phần đọc hiểu. | 0,5 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết
– Xác định các ý chính của bài viết – Sắp xếp các ý phù hợp theo bố cục ba phần để làm rõ vấn đề nghị luận; sau đây là một số gợi ý: + Giới thiệu khái quát về nhân vật sẽ phân tích + Phân tích nhân vật – Tóm tắt về cuộc đời của bà lão lòa – Phân tích nhân vật (hành động, lời nói, tâm trạng, tính cách…) qua các tình huống: khi xin cơm bị cháu dâu quát, khi đi ăn xin, … – Nhận xét, đánh giá về nhân vật (bất hạnh, khốn khổ; có lòng tự trọng, thấm nỗi nhục ăn nhờ ở đậu → kiếp người đáng thương, nhiều biến động, con người không lường hết được) và nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả (miêu tả tâm lí, đối thoại, độc thoại nội tâm, đan xen hiện thực và hồi ức, hình ảnh và chi tiết đặc sắc…). – Nêu cảm nhận, suy nghĩ của em về nhân vật: xót thương, ngậm ngùi, … +Nêu khái quát thành công của tác giả qua việc xây dựng nhân vật. +Từ nhân vật, liên hệ và nêu cảm nghĩ của em về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm. |
1,0 | ||
| d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Triển khai ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân. – Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng. Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
1,5 | ||
| đ. Diễn đạt đọc hiểu bà lão lòa Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo: đọc hiểu bà lão lòa
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,5 | ||
| Hướng dẫn chấm: đọc hiểu bà lão lòa
– Xác định đúng vấn đề nghị luận; thể hiện được quan điểm của người viết, sắp xếp các ý hợp lý; lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề; lập luận chặt chẽ, lý lẽ sắc sảo, bằng chứng thuyết phục; diễn đạt mới mẻ: 3,5 -4,0 điểm. – Xác định đúng vấn đề nghị luận; thể hiện được quan điểm của người viết, sắp xếp các ý tương đối hợp lý; lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề; lập luận chưa chặt chẽ, có lý lẽ, bằng chứng phù hợp; diễn đạt đảm bảo yêu cầu: 2,25- 3,25 điểm – Xác định đúng vấn đề nghị luận; thể hiện được quan điểm của người viết, sắp xếp các ý chưa hợp lý; chưa vận dụng các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề; lập luận chưa rõ ràng, lý lẽ vụng về, bằng chứng chưa phù hợp; diễn đạt yếu: 1,25- 2,0 điểm – Bài viết lan man, chưa đúng trọng tâm: 0,5- 1,0 điểm – Không làm bài/làm lạc đề: không cho điểm |
|||
| Tổng điểm đọc hiểu bà lão lòa | 10,0 | ||
đọc hiểu bà lão lòa
