Đề: sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Đọc văn bản sau: sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Trái đất ngày xưa không được đẹp như bây giờ, một nửa đất sống, một nửa đất chết. Lúc ấy bề mặt quả đất thật vắng vẻ, không có người ở, không có loài vật sống và cũng chẳng có cây cối mọc.
Rồi một hôm bỗng ở vùng đất sống nứt ra một vệt dài. Từ trong lòng đất chui ra một người. Người đó là Ché Pe Á Lòng […]. Nhưng hết nhìn gần lại nhìn xa, Á Lòng chỉ thấy có mỗi mình, bụng Á Lòng không vui. Nghĩ ngợi một lát rồi chàng dùng đất nặn thành cây to, cây nhỏ cắm khắp đồi cao, đồi thấp, đồi cây lan ra mãi thành rừng cây. Sống được một ngày, chẳng hiểu sao lá cây rũ xuống không được vui. Bực quá Á Lòng giẫm mạnh chân xuống đất, chán nản. Không ngờ đất lún sâu xuống, một con nước từ dưới lòng đất trào lên. Nước ồng ộc đùn ra mãi, chảy thành suối nhỏ, chảy thành sông to. Nước chảy tới đâu cây hết buồn tới đó. Lá cứ xanh, cứ tươi lung linh ngút ngàn. Có cây, có rừng, mắt Á Lòng thấy vui muốn nhìn hơn. Nhưng cây chỉ biết đứng im một chỗ nói chuyện rì rào với gió. Á Lòng lại muốn có những con vật biết đi lại, chạy nhảy, bèn lấy đất nặn thành các muông thú, hà hơi rồi thả ra khắp rừng. Từ đấy trên trời mới có cánh chim bay qua, dưới đất mới có thú chạy nhảy.
Lúc ấy trái đất còn tối tăm lắm, chỉ có mỗi Á Lòng nhìn được, còn loài thú thì chịu chẳng nhìn thấy gì, chạy qua chạy lại cứ đâm vướng vào Á Lòng. Nghe muông thú than phiền vì thiếu ánh sáng. Á Lòng bèn nặn ra ba mặt trời, ba mặt trăng. Mặt trời được úp vào trước ngực hà hơi rồi thả lên vì vậy nên nóng. Mặt trăng chưa kịp úp vào đã thả lên nên mát lạnh.
Ba mặt trời ném lửa xuống nhiều quá làm cho cây cối loài vật bị chết la liệt. Thấy vậy Á Lòng làm một cái nỏ thật to bắn cho rụng hai mặt trời, một mặt trăng. Còn hai mặt trăng và một mặt trời nữa thì chạy chốn. Á Lòng đón rình ở sau một ngọn núi cao nhất bắn trúng một mặt trăng nữa. Nó bị mũi tên xuyên trúng giữa, vỡ vụn ra thành từng mảnh nhỏ bắn tung tóe khắp vòm trời cao vợi thành những ngôi sao. Sợ Á Lòng bắn rơi, một mặt trời và một mặt trăng còn lại chạy vội lên thật cao chứ không dám ở thấp như trước nữa.
Còn một mặt trời, một mặt trăng, mặt đất trở nên mát mẻ, dịu hòa hơn. Nhưng thấy loài người và vạn vật còn ít quá. Á Lòng dùng đất nặn thêm vạn vật và loài người. Năm này qua năm khác mọi thứ được sinh sôi nảy nở ngày một đông đúc. Loài người và muôn vật được sống no đủ, mát mẻ, nên sinh sôi rất nhanh. Lo chật đất không đủ chỗ sống, Á Lòng lại phải lấy đất sống ném sang bên đất chết, trộn lẫn cho đất chết biến thành đất sống. Đất mới trộn chưa khô Á Lòng tranh thủ ngủ một giấc để lấy sức san cho mặt đất bằng phẳng. Trong lúc Á Lòng đang ngủ chẳng may có một cây Sò tu ma gióng to đổ đè lên người. Á Lòng chết xương biến thành đá, thịt thành đất. Đời này tiếp đời khác người ta cứ kể truyền cho nhau rằng: vì Ché Pe Á Lòng chưa kịp san xong nên mặt đất có chỗ lồi, chỗ lõm. Chỗ nào đã được Á Lòng san thì bằng phẳng mà nay ta gọi là đồng bằng.
(Trích Sự tích mặt đất và muôn loài – Thần thoại dân tộc Hà Nhì, Tinh tuyển văn học Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2004, tr.546-548)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định ngôi kể trong văn bản trên.
Câu 2. Theo văn bản, những con suối, con sông được tạo ra như thế nào?
Câu 3. Hãy chỉ ra một số dấu hiệu giúp người đọc nhận biết văn bản trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.
Câu 4. Theo anh/chị, tác giả dân gian đã gửi gắm khát vọng gì qua việc xây dựng hình ảnh Ché Pe Á Lòng?
Câu 5. “Niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn” là một trong những vẻ đẹp của thần thoại. Theo anh/chị, niềm tin ấy còn có sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?
II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích yếu tố thời gian, không gian trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.
Câu 2. (4,0 điểm)
Trong cuộc sống chúng ta không tránh khỏi việc mắc sai lầm vì vậy mỗi người hãy nên học cách “viết những đau buồn, hận thù lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá”.
Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ suy nghĩ của mình về vấn đề trên.
………….. Hết…………..
Đáp án sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài | 4,0 | |
| 1 | Xác định ngôi kể: người kể chuyện ngôi thứ 3.
Hướng dẫn chấm: – HS trả lời như đáp án : 0,5 điểm – HS trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
0,5 | |
| 2 | Theo văn bản, những con suối, con sông được tạo ra như sau:
Á Lòng giẫm mạnh chân xuống đất. Không ngờ đất lún sâu xuống, một con nước từ dưới lòng đất trào lên. Nước ồng ộc đùn ra mãi, chảy thành suối nhỏ, chảy thành sông to. Hướng dẫn chấm: – HS trả lời từ 2 ý trở lên chính xác như trong đáp án : 0,5 điểm – HS trả lời được 1 ý trong đáp án: 0,25 điểm – HS trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
0,5 | |
| 3 | Dấu hiệu giúp người đọc nhận biết văn bản trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên: kể về nguồn gốc vũ trụ (mặt trời, mặt trăng, mặt đất, các vì sao…) và muôn loài (cây cối, các loại động vật…)
Hướng dẫn chấm: – Hs trả lời đủ 2 ý như đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 1,0 điểm – HS trả lời đúng 1 ý trong đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,5 điểm – Hs không trả lời hoặc trả lời sai: không cho điểm. |
1,0 | |
| 4 | Tác giả dân gian đã gửi gắm khát vọng khai hoang, lập địa của con người thuở sơ khai.
Hướng dẫn chấm: sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài – HS trả lời đủ 2 ý như đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 1,0 điểm – HS trả lời đúng 1 ý trong đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,5 điểm – HS trả lời sai cả hai hoặc không trả lời: Không cho điểm |
1,0 | |
| 5 | – Niềm tin vẫn còn sức hấp dẫn đối với con người hiện đại. – Bởi vì: + Các tín ngưỡng của nhân dân ta vẫn còn lưu giữ đến ngày nay. (Ví dụ như thờ sơn thần, thủy thần, thờ cá ông,…) + Người Việt vẫn có một niềm tin vô hình vào những vị thần chế ngự thiên nhiên, đặc biệt đối với những gia đình làm nông nghiệp. Hướng dẫn chấm: – HS nêu quan điểm: 0,25 điểm – HS lí giải thuyết phục, hợp lí: 0,75 điểm – HS lí giải có cơ sở diễn đạt chưa mạch lạc: 0,5 điểm – HS lí giải chưa thuyết phục: 0,25 điểm |
1,0
|
|
| II | VIẾT sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài | 6,0 | |
| 1 | Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích yếu tố thời gian, không gian trong đoạn trích “Sự tích mặt đất và muôn loài” (Thần thoại dân tộc Hà Nhì). | 2.0 | |
| a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn (khoảng 200 chữ). Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng- phân- hợp; song hành hoặc móc xích. | 0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: yếu tố thời gian, không gian. | 0,25 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn nghị luận Xác định được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề cần nghị luận, sau đây là một số gợi ý: – Không gian đặc trưng của thần thoại, mang tầm vũ trụ bao gồm nhiều cõi khác nhau. – Thời gian phiếm chỉ mang tính ước lệ, không xác định. => Đặc sắc nghệ thuật góp phần làm nên giá trị, sức dẫn của truyện. Truyện thể hiện nhận thức và lí giải về thế giới của con người thời cổ rất thô sơ; thể liện lòng tôn kính của họ đối với thần linh đã tạo lập ra thế giới. |
0,5 | ||
| d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Lựa chọn được thao tác lập luận, phương thức biểu đạt hợp lý để triển khai vấn đề. – Trình bày rõ quan điểm và hệ thống ý. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục, lí lẽ xác đáng, bằng chứng hợp lý. |
0,5 | ||
| đ. Diễn đạt sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo: sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,25 | ||
| 2 | Trong cuộc sống chúng ta không tránh khỏi việc mắc sai lầm vì vậy mỗi người hãy nên học cách “viết những đau buồn, hận thù lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá”.
Anh/chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ suy nghĩ của mình về vấn đề trên. |
4,0 | |
| a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài:
Đảm bảo đúng kiểu bài văn nghị luận xã hội |
0.25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: mỗi người hãy nên học cách “viết những đau buồn, hận thù lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá”. | 0,5 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề cần nghị luận.
– Xác định được ý chính của bài viết. – Sắp xếp được các ý theo bố cục 3 phần của bài văn nghị luận: * Giới thiệu được vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm cá nhân về vấn đề nghị luận. * Triển khai vấn đề cần nghị luận: – Giải thích vấn đề cần nghị luận – Bày tỏ quan điểm của người viết, có thể theo một số gợi ý sau: + Trong cuộc sống, việc mắc sai lầm là điều chúng ta hoặc người khác sẽ không tránh khỏi, vì thế khoan dung, tha thứ cho lỗi lầm của người khác góp phần làm cho cuộc sống của mình tốt đẹp hơn và ta cảm thấy thanh thản, thoải mái hơn, đồng thời chúng ta cũng được người khác yêu thương, tôn trọng hơn. + Đối với những ơn nghĩa của người khác làm cho mình, ta cần ghi nhớ, có hành động đền ơn đáp nghĩa để lan tỏa được những thông điệp tích cực ra cuộc đời. + Người sẵn sàng tha thứ những hờn giận và khắc ghi những ơn nghĩa là những người có nhân cách cao đẹp đáng được tôn trọng, học tập và noi theo. … – Lấy được dẫn chứng và phân tích dẫn chứng. – Mở rộng, bày tỏ quan điểm trái chiều, hoặc ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện hơn. * Khẳng định lại quan điểm cá nhân và rút ra bài học cho bản thân. |
1,0 | ||
| d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Học sinh lựa chọn được 2 luận điểm để bày tỏ được quan điểm của cá nhân. – Lựa chọn được thao tác lập luận, phương thức biểu đạt hợp lý để triển khai vấn đề. – Trình bày rõ quan điểm và hệ thống ý. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục, lí lẽ xác đáng, bằng chứng hợp lý. Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ quan điểm của cá nhân nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
1.5 | ||
| đ. Diễn đạt sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt, liên kết bài văn |
0.25
|
||
| e. Sáng tạo: sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
Bài viết có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. |
0.5
|
||
| Tổng điểm sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài | 10,0 | ||
sự tích mặt đất và muôn loài ; đọc hiểu sự tích mặt đất và muôn loài
