Giới thiệu đến các bạn bài viết về đề kiểm tra phần làm văn, phân tích đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm văn học. Bài viết: Nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong Nhện và người ; Phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ; (Phần 2, phần làm văn, Đề kiểm tra). Đây là tài liệu theo chương trình mới năm 2018, dành cho học sinh có nhu cầu tự kiểm tra và nâng cao kỹ năng viết và phân tích văn học. Nếu bạn là một học sinh quan tâm đến văn học và muốn nắm vững nội dung chương trình mới, đừng bỏ lỡ cơ hội tham khảo bài viết này.
Đề:
Đọc văn bản sau: nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
Viết bài văn phân tích nhân vật Trần Việt Chiến trong truyện ngắn Nhện và người (Trần Duy Phiên).
NHỆN VÀ NGƯỜI
(1) Trần Việt Chiến là con ngựa chiến. Ai cũng thừa nhận như thế, kể cả những người không ưa anh.
Thuở măng non, Chiến đến trường, các giáo viên mẫu giáo đã coi anh như thần đồng. Ngồi ghế tiểu học, Chiến toả sáng như một ngôi sao báo trước với mọi người một tương lai rực rỡ. Lên trung học, Chiến luôn đứng đầu khối, xuất sắc tất cả các môn. Chưa hết, Chiến còn là học sinh giỏi cấp quốc gia. Thi vào đại học, Chiến đỗ thủ khoa cùng lúc hai trường. Bốn năm sau, Chiến hoàn tất văn bằng kĩ sư điện toán với thứ hạng cao nhất. Nhà trường giữ anh lại làm cán bộ phụ giảng một thời gian rồi gửi đi du học. Bốn năm sau, Chiến mang về văn bằng tiến sĩ hạng tối ưu.
Ngoài chuyện khoa bảng, Chiến còn được trời phú cho một số năng khiếu khác – hát hay, vẽ giỏi và hùng biện. Nhưng lắm tài thì nhiều tật. Tật thứ nhất của Chiến là bướng bỉnh. Sau ngày về nước, anh quyết liệt không trở lại trường đại học mà xin vô một tổng công ty. Tật thứ hai của Chiến là bừa bãi. Các vật dụng của anh la liệt tuỳ tiện trong nhà ngoài ngõ, có lẽ do chủ nhân ỷ vào khả năng lưu trữ tư liệu của mình còn hơn bộ nhớ của máy điện toán. Tật thứ ba của Chiến là thích sống đời đơn độc – đơn độc chứ không cô độc, cũng chị này em nọ nhưng chưa thấy đỗ lại bến nào.
Nhất nhân nhất hộ, anh hãnh hách đến cực đoan, không những người mà các loài khác cũng khó chung nhà chung cửa.
(2) Tài năng cỡ đó, tính khí thế ấy, Trần Việt Chiến khó mà leo lên hàng lãnh đạo một đơn vị nào. Nhưng đố ai dám sa thải hoặc sử dụng anh vào những lao dịch phổ thông mạt hạng. Người xưa từng dạy dụng nhân như dụng mộc. Phải có cho Chiến một chức vụ! Vậy thì phó phòng. Nhưng phó gì? Phó lưu động – một sáng kiến độc đáo do một cô gái yêu anh nhưng không được đáp lại đề nghị với tổng giám đốc, nghĩa là cấp trưởng mà không có phòng. Kì thực, ông ta khá tinh tế, vừa muốn tránh tiếng mổ gà dùng đại đao, vừa muốn khoe mẽ, mồi chài. Và người ta không ngờ Chiến hồ hởi nhận ngay vì anh rất thích những đêm một mình một giường một phòng ở khách sạn mà không vơi một xu tiền túi.
Từ đó, không mấy khi Trần Việt Chiến ngó ngàng tới nhà cửa. Anh ăn cơm bụi, thì giờ còn lại dùng để đọc sách, chơi game và ngủ. Chiến sử dụng ba chức năng ấy hết công suất nhưng không quan tâm đúng mức – sách, máy và giường bốn mùa bụi bặm. Mặc! Miễn sao khi cần tới, sách không mờ chữ, máy vẫn chạy tốt và giường đầy đủ chăn màn mắc sẵn.
(3) Sau một chuyến đi dài ngày, Chiến về lại nhà. Tắm táp xong, anh lao vào giường nằm chờ giấc ngủ nhưng không chợp mắt được. Bình thường, trong những trường hợp như thế, anh với tay lên đầu giường, kéo xuống một tập gì đó và đọc. Nhưng hôm nay, những hợp đồng kinh tế, những biên bản hội họp, những báo cáo dài dằng dặc, khiến anh chán chữ nghĩa. Mặc cho chúng nhắm mở tuỳ thích! – Anh tự nhủ. Nhưng khi nhìn lên trần mùng, mắt anh bắt gặp một vật lạ. Cái gì thế nhỉ? Một chiếc lá khô lơ lửng giữa mùng màn trắng xoá. Anh chớp mắt. Một chiếc lá khô từ vườn chui qua hai lớp cửa len vào mùng ta? Không bao giờ! Anh cuộn mình ngồi dậy, lần tới. Không phải lá, một con nhện rằn to tướng với những chân dài và những khoanh bụng ánh bạc. Nhìn kĩ, nhện ta đang an nhiên toạ thị giữa cái mạng tơ nõn mỏng manh. Đồ ngu! – Ngắm nghía một lúc, anh rủa thầm, nằm trở lại – Rõ ràng chú mày bủa lưới săn mồi. Nhưng có gì trong cái mùng này mà săn! Chợt nhớ một bức biếm hoạ vẽ một người câu cá giữa sa mạc, anh thích chí cười ha hả.
Tối đến, sau khi xem xong chương trình truyền hình, Chiến vào giường. Vừa ngã người nhìn lên, anh lại bắt gặp con nhện với cái mạng tơ bùng nhùng. Vậy là chú mày dám ngang nhiên chung chạ với ta, áp tận đến nơi nghỉ ngơi. Ngứa mắt, anh muốn bắt giết ngay con nhện. Nhưng chợt nghĩ lại, sá gì một con vật nhỏ nhoi thế kia mà mình phải nhọc sức. Lại nữa, phải cho nó chết đói dần mòn mới xứng với cái ngu có một không hai! Đợi đấy! Số mày đã tận, nhưng ta thề chẳng bao giờ động thủ. Anh nằm im và khởi sự chờ đợi con nhện chết. Và mỗi ngày hai bận, anh chờ đợi như thế suốt cả tuần nay. Nhưng nhện ta vẫn ngang nhiên tồn tại.
(4) Rồi một chuyến công tác lưu động khác, Chiến tấn kĩ bốn phía mùng, chốt chặt các cửa trước khi đi. Tuy bận rộn nhưng mỗi khi có dịp nghỉ ngơi anh lại nghĩ tới nhện và hong hóng được thấy nó chết. Có lẽ cái ác trong anh kích thích. Anh nôn nao trên đường về nhà. Chú mày đã trắng mắt ra chưa? Áo thay chưa kịp cài nút, anh háo hức lao vào giường. Bắt chéo hai tay làm gối, anh hả hệ căng mắt nhìn lên. Tuy có gầy đi nhưng nhện ta vẫn lì lợm sống! Thay vào phần hao hớt, một bọc trắng tròn trịa bằng cái nắp chai lủng lẳng trước mặt. Thì ra một quý bà! Nhưng sao đã không chết lại còn đẻ a?
Chiến quỳ thẳng người lên, muốn bứt tung màng tơ, bóp nát cái bọc trứng. Nhưng trời ạ, ngay trước mắt anh, bên kia cái màng tơ, một lỗ thủng – chỗ hợp ba góc của mỗi vuông vải. Với đôi mắt tinh và sáng như sao, Chiến nhận ra một đàn muỗi đang vo ve bên ngoài rồi lần lượt từng con chui qua cái lỗ ấy và dính ngay vào mạng. Đúng là một cái bẫy – một cái bẫy rất hiệu nghiệm! Vô vàn cánh muỗi lấp lánh. Nhưng mồi đâu mà nhử? – Anh hỏi rồi nhìn xuống người mình. Hèn gì! – Chiến giật mình.
Từ ấy, Trần Việt Chiến hết muốn làm con ngựa chiến.
(Tạp chí Sông Hương, số 284, ngày 16/10/2012)
* Tác giả, tác phẩm nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
Nhà văn Trần Duy Phiên sinh năm 1942, tại Huế. Ông đến với văn chương khi còn đang theo học tại trường Đại học Sư phạm và Đại học Văn khoa Huế từ những năm 60 của thế kỉ XX, sớm tạo ấn tượng với một phong cách văn phong “sắc cạnh và bạo liệt khi miêu tả cái ác và sự thảm khốc của chiến tranh” (Huỳnh Như Phương). Tốt nghiệp đại học, Trần Duy Phiên lên dạy học ở Kon Tum và đây là mảnh đất ông đã gắn bó suốt 40 năm, trở thành quê hương thứ hai của nhà văn. Sau năm 1975, Trần Duy Phiên nghỉ dạy học, bươn chải nhiều nghề để kiếm sống. Từ khoảng giữa thập niên 80, Trần Duy Phiên sáng tác trở lại và xuất bản một số tác phẩm gây được chú ý. Nhiều sáng tác của Trần Duy Phiên mang đậm tư tưởng sinh thái, thể hiện cái nhìn mới về mối quan hệ của con người với thiên nhiên. Trong số đó có bộ ba truyện ngắn: Kiến và người, Mối và người, Nhện và người.
Một số tác phẩm của đã xuất bản của Trần Duy Phiên: Đốt lửa sau mây (truyện dài, 1969); Trước khi mặt trời mọc (tập truyện, 1972); Trăm năm còn lại (tiểu thuyết, 1996); Kiến và người (tập truyện, 1996); Ngược dòng phù hoa (tập truyện, 1997); Chim trong thành quách cũ (tập truyện, 2003).
a. Bài làm cần đảm bảo cấu trúc của bài văn nghị luận: mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề; thể hiện được suy nghĩ sâu sắc của cá nhân về vấn đề nghị luận. nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
b. Nêu được vấn đề nghị luận: Phân tích nhân vật Trần Việt Chiến. nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm.
Học sinh có thể triển khai theo các cách khác nhau, kết hợp lí lẽ và dẫn chứng để làm rõ luận điểm. nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
Gợi ý: nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, nêu vấn đề cần nghị luận.
– Phân tích nhân vật theo một trình tự, logic phù hợp:
+ Trần Việt Chiến – chân dung của một “con ngựa chiến” (chú ý phần 1, 2 của văn bản): Một chân dung “ngôi sao”, chói loá, như kết tinh tất cả ưu ái của tạo hoá, “kiểu mẫu của muôn loài”. Từ khi nhỏ tuổi cho đến lúc trưởng thành, trong môi trường nào Chiến cũng toả sáng (thuở măng non là “thần đồng”, thời tiểu học “toả sáng như một ngôi sao”, lên trung học thì “luôn đứng đầu khối”, “xuất sắc tất cả các môn, vào đại học thì “đỗ thủ khoa cùng lúc hai trường”, hoàn tất văn bằng với “thứ hạng cao nhất”, học tiến sĩ thì đạt “hạng tối ưu”; không chỉ giỏi khoa bảng mà còn được trời phú cho năng khiếu,…); tất cả những mĩ từ dường như đều được sử dụng để miêu tả Chiến; điểm nhìn bên ngoài, khách quan, kể theo lối khẳng định chắc chắn như “đinh đóng cột” tạo dự đoán cho người đọc về những thành công vượt bậc của Chiến trong tương lai,… Ngay trong cách kể về thói tật cũng ngầm ý tự hào, tôn cái tài của Chiến, bởi tật ấy sinh ra là bởi do “lắm tài”, tức cũng rất “sang trọng”, vẫn ngời ngời. Tính cách, thái độ của Chiến: đơn độc, “nhất nhân nhất hộ”, “hãnh hách đến cực đoan”, không sống được với người khác, loài khác, thích một mình một giường, một phòng khách sạn, không ngó ngàng đến nhà cửa, ăn cơm bụi, đọc sách và ngủ,… Chú ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh “con ngựa chiến”: tự tin, bất kham, ngang tàng, hung hăng, hiếu chiến, hiếu thắng,…
+ Trần Việt Chiến – sự nếm trải “cú knockout” của tự nhiên và những vỡ lẽ, giác ngộ sâu sắc (chú ý phần 3, 4 của văn bản): Tình huống truyện xuất hiện: Chiến phát hiện vật lạ trên trần mùng – một con nhện đang “bủa lưới săn mồi”, anh ta quyết định biến cái màn của mình thành cái bẫy và chờ đợi sự chết đói dần mòn của con nhện. Nhưng rốt cuộc, anh ta phát hiện ra nhện không chết mà còn sinh nở. Quan trọng hơn, không phải anh ta bẫy nhện mà nhện bẫy ngược lại anh ta, nhện biến anh ta thành con mồi để bẫy lũ muỗi làm thức ăn,… (Diễn biến tâm trạng, hành động của Chiến trước khi phát hiện ra “bí mật” của tự nhiên: ngạc nhiên chưa biết là cái gì, phát hiện ra con nhện, rủa thầm con nhện là “đồ ngu”, thích chí cười ha ha vì thấy bẫy săn mồi của nhện tựa như bức biếm hoạ vẽ người ngồi câu cá giữa sa mạc,… Từ chỗ tò mò, ngạc nhiên, đến hợm hĩnh, trịch thượng, đến những biểu hiện của suy nghĩ và hành vi ác độc được kích thích càng ngày càng mạnh mẽ hơn. Diễn biến tâm trạng và hành động của Chiến khi phát hiện ra mình bị hạ gục như thế nào: chú ý đoạn “Chiến quỳ thẳng… Chiến giật mình”). Sự di chuyển điểm nhìn từ bên ngoài hoàn toàn khách quan của người kể chuyện sang
điểm nhìn bên trong, kể xuyên qua suy nghĩ, cảm nhận cá nhân của nhân vật Chiến để nhấn mạnh quá trình tự nhận thức của nhân vật; ngôn ngữ kể hoà vào ngôn ngữ độc thoại nội tâm tạo nên kiểu lời nửa trực tiếp; giọng điệu hài hước; cách tách câu văn cuối cùng thành một đoạn văn và đối lập với câu mở đầu; cách kể theo trình tự thời gian; sự vỡ lẽ, giác ngộ của Chiến: Chiến nhận ra điều gì ở bản thân? Chiến nhận ra điều gì ở thế giới tự nhiên? “Hết muốn làm con ngựa chiến” thì Chiến muốn làm gì?…
– Khái quát chủ đề và đặc sắc nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản:
+ Nội dung: nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
Qua nhân vật Chiến được “soi chiếu”, phát hiện từ một tình huống truyện giàu ý nghĩa nhận thức, truyện thể hiện sự thức nhận về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên. Tư tưởng nhân loại là trung tâm, là chúa tể của muôn loài đã đẩy dục vọng của con người “đi quá xa, làm cho con người trở nên ích kỉ, trịch thượng, hợm hĩnh, kẻ cả, “đấu đá”, “ăn thua” với tự nhiên. Con người cần nhận thức lại rằng nhân loại chỉ là một phần của giới tự nhiên. Vì vậy nếu con người sống thù địch với tự nhiên, ắt sẽ phải trả giá đắt. Hãy tôn trọng thiên nhiên, biết kính trọng thiên nhiên!
+ Nghệ thuật: nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
Truyện được viết từ cảm quan sinh thái; tình huống truyện độc đáo; mạch tự sự đi theo hành trình tự nhận thức của nhân vật; ngôn ngữ kể linh hoạt, hàm súc, giàu sắc thái đối thoại; bút pháp “đòn bẩy”: bắt đầu từ việc xây dựng chân dung hoàn hảo của con người và kết lại bằng sự thảm bại của nó trước những thứ vô cùng bé nhỏ trong tự nhiên,…
d. Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
e. Sáng tạo: có cách diễn đạt mới mẻ. nhân vật Trần Việt Chiến ; nhân vật Trần Việt Chiến trong nhện và người ; phân tích đánh giá nhân vật Trần Việt Chiến ; cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Trần Việt Chiến ;
