Giới thiệu đến các bạn bài viết về đề kiểm tra phần làm văn, phân tích đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm văn học. Bài viết: Phân tích đánh giá Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa (Truyện thơ)(Trích Tiễn dặn người yêu) (Phần 2, phần làm văn, Đề kiểm tra). Đây là tài liệu theo chương trình mới năm 2018, dành cho học sinh có nhu cầu tự kiểm tra và nâng cao kỹ năng viết và phân tích văn học. Nếu bạn là một học sinh quan tâm đến văn học và muốn nắm vững nội dung chương trình mới, đừng bỏ lỡ cơ hội tham khảo bài viết này.
Đề: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Đọc văn bản sau: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Đề bài : Hãy viết bài văn trình bày cảm nhận của em về đoạn trích: “Em lập cập chạy ra sàn … Bằng con chẫu chuộc thôi”. Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
NGẪM THÂN EM CHỈ BẰNG THÂN CON BỌ NGỰA
[…] Em lập cập chạy ra sàn3,
Mâm cơm chiều dọn vội,
Nghĩ đến anh mà nát ruột gan,
Như nặn nến sáp không nên,
Như ôm cây to không xuể.
Em lập cập chạy vào đằng quản,
Cất tiếng xa gần trách chú:
– “Giúp cháu với, bác trai bác gái nhà trên
Giúp cháu với, ơi chú, ơi thím nhà dưới!”
– “Chúng ta không giúp nổi cháu ơi!
Ta đã ăn gói trầu nhỏ người mang tới gửi,
Gói cau con người mang tới dạm,
Dây trầu không người đã tới chốn leo”
Em yêu lại kêu:
– “Giúp tôi với, hỡi chị em dâu rể trong nhà!”
Chị em dâu rể trong nhà cũng đáp:
– “Không giúp được, em ơi!
Ta cũng ăn gói trấu nhỏ người mang tới gửi,
Gói cau con người mang tới dạm,
Dây trầu không người đã tới chốn leo!”
Nghe chim cu trên ngọn cây cúc cu,
– “Cũng đừng khóc cô ơi!
Cây tre nó thành giấy
Cây nứa nó thành ống
Con gái thành nàng dâu
Bố gả chồng cho đừng chối cô à!”
[…] Lời đã trao lời liền như chiếc chiếu,
Lời chắc đanh như dao sắc chặt dong,
Như lá dong kia đã lót ủ men nồng,
Dẫu van xin cha cũng không buông không thả!
Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa,
Bằng con chẫu chuộc thôi.
(Trích Tiễn dặn người yêu, Mạc Phi dịch, Tổng tập văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam, Tập IV, NXB Đà Nẵng, Đà Nẵng, 2002, trang 49 – 55)
Gợi ý làm bài Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
– Bài làm cần đảm bảo cấu trúc của bài văn nghị luận: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt; thể hiện được suy nghĩ sâu sắc của cá nhân về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
– Xác định đúng yêu cầu của đề: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
– Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm. Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Học sinh có thể triển khai theo các cách khác nhau, kết hợp lí lẽ và dẫn chứng để làm rõ luận điểm. Ví dụ:
+ Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm, vị trí, nội dung của đoạn trích: (tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của cô gái khi bị cha mẹ ép duyên). Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
+ Sự bất ngờ, hoảng hốt, mất bình tĩnh, đau khổ của cô gái khi biết mình đã bị cha mẹ ép duyên: “Em lập cập chạy ra sàn,/ Mâm cơm chiều dọn vội,/ Nghĩ đến anh mà nát ruột gan./ Như nặn nến sáp không nên,/ Như ôm cây to không xuể.”. Chú ý dáng vẻ, hành động của cô gái được diễn tả qua từ “lập cập” dọn cơm chiều mà không thể tập trung, để tâm được vào công việc; biện pháp tu từ so sánh, từ ngữ diễn tả trực tiếp tâm trạng (Nghĩ đến anh mà nát ruột gan.) (có thể đối chiếu với tâm trạng cô gái chờ đợi, mong ngóng, nghĩ đến người yêu, gọi vía người yêu khi ở trên nương để thấy rõ hơn nỗi bàng hoàng, đau đớn, bất ngờ của cô gái khi bị cha mẹ gả ép duyên; có thể hình dung tưởng tượng hành động, cử chỉ của cô gái trong không gian, thời gian cụ thể,… để cảm nhận rõ hơn nỗi đau khổ của cô).
+ Sự cố gắng cầu cứu, tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ bị ép uổng duyên phận: “Em lập cập chạy vào đằng quản … Bố gả chồng cho đừng chối cô à!”. Chú ý biện pháp điệp cấu trúc, kết hợp với đối, liệt kê tăng tiến (Em lập cập chạy ra sàn; Em lập cập chạy vào đằng quân; Giúp cháu với, bác trai bác gái nhà trên; Giúp cháu với, ơi chú ơi thím nhà dưới; Giúp tôi với hỡi chị em dâu rể trong nhà!; Chúng ta không giúp nổi cháu ơi! Ta đã… Không giúp được, em ơi! Ta cũng…); tâm trạng chờ đợi, hi vọng cầu cứu của cô gái khi cất tiếng kêu, trách; tâm trạng thất vọng, đau khổ, bất lực của cô gái khi bị từ chối; lời cầu cứu không chỉ hướng đến mọi người trong đại gia đình mà còn hướng đến tất cả những con vật trong thế giới xung quanh. Cô chỉ nhận được hoặc là lời từ chối, hoặc là lời khuyên hãy chấp nhận. Chú ý tưởng tượng, hình dung để cảm nhận rõ âm thanh, giọng điệu của cô gái trong không gian, thời gian cụ thể,… Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
+ Sự bất lực trước hoàn cảnh và lời than thân đau đớn, tuyệt vọng của cô gái: “Lời đã trao lời liền như chiếc chiếu … Bằng con chẫu chuộc thôi”. Chú ý các biện pháp tu từ điệp cấu trúc, so sánh, diễn đạt tăng tiến, các hình ảnh – tất cả nhấn mạnh vào tình thể không thể thay đổi, bế tắc, không lối thoát của cô. Đoạn thơ kết lại bằng tiếng thở dài, bằng lời than đẫm nước mắt. Cuộc đời bước vào hôn nhân không có tình yêu, thân phận nhỏ bé như thân con bọ ngựa, như con cháu chuộc dàng dặc khổ đau của cô gái thực sự bắt đầu từ tiếng than dau đớn, tuyệt vọng này.Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
– Khái quát chủ đề, đánh giá đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
- Nội dung: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Đoạn trích là tiếng kêu thương đau xót dành cho cô gái, cho tình yêu lứa đôi của anh yêu và em yêu, là lời lên án hủ tục ép duyên đã gây bao bi kịch đẫm nước mắt cho các chàng trai, cô gái xưa.
- Nghệ thuật: Phân tích đánh giá ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa
Đoạn trích diễn tả sâu sắc tâm trạng của nhân vật, sử dụng thành công các biện pháp tu từ, đặc biệt là phép điệp cấu trúc, lối so sánh, các hình ảnh gắn liền với thiên nhiên và đời sống sinh hoạt, đời sống tâm hồn, tỉnh cảm của người Thái,… Tất cả tạo nên một nhịp điệu riêng, nhịp điệu tâm hỗn mang đậm sắc thái dân tộc của những câu hát trong Tiễn dặn người yêu…
