HAI ĐỨA TRẺ
– THẠCH LAM –
Câu 1: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
– Tóm tắt nội dung câu chuyện:
|
1. Giới thiệu |
| – Liên và An xuất thân trong một gia đình công chức khá giả ở Hà Nội.
– Khi gia cảnh sa sút, hai chị em theo cha mẹ về sống ở một phố huyện nghèo và được mẹ giao cho trông coi một cửa hàng tạp hoá |
|
2. Diễn biến |
| – Khi chiều xuống, Liên và An dọn cửa hàng. Liên cảm thấy lòng buồn man mác trước cảnh chiều tàn.
– Đêm xuống, chị em Liên lặng lẽ quan sát cuộc sống u buồn nơi phố huyện, xúc động và xót xa trước cuộc sống của các em bé nghèo, mẹ con chị Tí, gia đình bác xẩm, bà cụ Thi, bác phở Siêu,… – Đến khuya, chị em Liên cố thức để chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội. Chuyến tàu gợi nhớ những kỉ niệm về tuổi thơ sung túc, tươi đẹp. |
|
3. Kết thúc |
| – Khi con tàu đi khuất, phố huyện lại chìm trong bóng tối.
– Hai đứa trẻ cũng chìm vào giấc ngủ. |
– Đặc điểm cách xây dựng cốt truyện: Truyện ngắn có cốt truyện đơn giản, ít tình tiết, cũng không có nhiều cao trào, xung đột, chuỗi sự kiện cấu tạo nên cốt truyện không tập trung vào diễn biến hành động của nhân vật mà tập trung vào diễn biến cảm xúc, tâm lí nhân vật.
Câu 2: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
– Bức tranh phố huyện được miêu tả theo trình tự thời gian: Khi chiều về → Khi đêm xuống → Về khuya (khi đoàn tàu đêm đến và đi qua).
– Thể hiện qua các chi tiết:
| Thời điểm | Chi tiết | Ý nghĩa |
| Chiều về | – Tiếng trống thu không, phương tây đỏ rực, mây ánh hồng, dãy tre đen lại, tiếng ếch nhái vọng vào,…
– Các nhà lên đèn, chợ vãn, mùi ẩm của đất – Những đứa trẻ nghèo nhặt nhạnh những thứ đồ bỏ đi – Chị Tí dọn hàng nước dù không bán được bao nhiêu, Liên đóng cửa hàng và kiểm số tiền ít ỏi – Cụ Thi mua cốc rượu, vừa uống vừa cười khanh khách |
– Bức tranh phố huyện với những chi tiết, hình ảnh đối lập (bóng tối – ánh sáng, tĩnh lặng – huyên náo, trầm mặc – biến động, dài lâu – khoảnh khắc, hiện tại – quá khứ): gợi tả cuộc sống tối tăm, lay lắt, lụi tàn và những ước mơ thầm kín không bao giờ tắt của những kiếp người nghèo khổ. Dù bị bóng tối của đói nghèo bủa vây, họ vẫn luôn nuôi dưỡng khát vọng đổi đời, vươn ra ánh sáng. – Bức tranh hiện lên qua đôi mắt của hai đứa trẻ vốn đã trải qua một tuổi thơ sung túc, cho thấy sự ngây thơ, nhân hậu thuần khiết của hai đứa trẻ (Trước cảnh vật mòn mỏi tiêu điều, tâm hồn nhạy cảm của Liên cảm thấy một nỗi buồn man mác; trước những cảnh đời nghèo khổ, tối tăm, Liên động lòng, xót xa, thương cảm). Dù sống trong đói nghèo, nhưng tình yêu thương chưa bao giờ tắt nơi phố huyện. |
| Đêm xuống | – Đường phố, các ngõ con chứa đầy bóng tối
– Ánh sáng của các khe cửa hẹp, sao trời, đom đóm, ngọn đèn hàng nước chị Tí, bếp lửa hàng phở bác Siêu,… – Tiếng đàn bầu của vợ chồng bác xẩm, đứa con bò nghịch rác |
|
| Đoàn tàu đêm đến và đi qua | – Đèn ghi như ngọn lửa xanh biếc, khói bốc lên
– Tiếng còi tàu kéo dài, tiếng bánh xe, tiếng hành khách – Đèn sáng trưng trên các toa, đồng và kền lấp lánh, cửa kính sáng, người lố nhố – Những đốm than đỏ trên bánh xe, ánh đèn trên toa xe sau cùng – Tiếng tàu nhỏ dần, chỉ còn ánh sao, tiếng trống cầm canh, tiếng chó sủa |
Câu 3: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
– Ngôi kể: ngôi thứ ba; điểm nhìn: ngôi thứ ba hạn tri (từ nhân vật Liên).
– Tác dụng:
(1) giúp các sự kiện, chi tiết trong truyện hiện lên qua cái nhìn của nhân vật Liên một cách chân thật và đầy cảm xúc;
(2) giúp thể hiện rõ tính cách và tâm hồn Liên: ngây thơ, thuần hậu và trong sáng, nhân hậu và thấu cảm với những cảnh đời nghèo khổ, tinh tế và nhạy cảm trước mọi biến động của cảnh vật;
(3) duy trì sự khách quan tương đối của lời kể.
Câu 4: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
a. Một số câu văn, đoạn văn có kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm và phân tích ý nghĩa:
– Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen;… nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn.
– An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông … về quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí.
– Qua khe lá của cành bàng ngàn sao vẫn lấp lánh; một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy rồi hoa rụng xuống vai Liên khe khẽ… Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu.
– Những cảm giác ban ngày lắng đi trong tâm hồn Liên và hình ảnh của thế giới quanh mình mờ đi trong mắt chị … mắt chị nặng dần, rồi sau Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối.
Ý nghĩa: Những câu/ đoạn này chứa đựng cả sự kiện (buổi chiều chuyển về tối, Liên không hiểu…, hình ảnh trời sao làm hai đứa trẻ choáng ngợp,…), cảnh vật (bóng tối, ngày tàn, vũ trụ bao la,…) và cảm xúc (nỗi buồn, sự an tĩnh, những cảm xúc mơ hồ, lắng đọng,…). Trong các truyện ngắn thông thường, các câu/ đoạn thường tập trung kể lại sự kiện và cảnh vật, nhưng trong truyện ngắn này, các câu/ đoạn không chỉ nói về sự kiện, cảnh vật, mà chủ yếu tập trung vào cảm xúc của nhân vật trước sự kiện và cảnh vật đó. Ngay cả các sự kiện ở đây cũng thiên về sự kiện của suy nghĩ, tình cảm chứ không phải là các sự kiện của hành động, biến cố. à Diễn biến truyện chậm lại và hầu như không có xung đột, cao trào. Sự kết hợp nhiều yếu tố trong một câu/ đoạn khiến cho diễn biến sự kiện và hành động mờ đi, nhường chỗ cho diễn biến tâm lí và cảm xúc của nhân vật.
b. Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiều lần trong VB:
– Tiếng trống: “Tiếng trống thu khôngtrên cái chợ của huyện nhỏ; từng tiếng một vang xa để gọi buổi chiều”, “Trống cầm canhở huyện đánh tung lên một tiếng ngắn, khô khan, không vang động ra xa, rồi chìm ngay vào bóng tối”, “chỉ còn đêm khuya, tiếng trống cầm canh và tiếng chó cắn”.
– Sự tĩnh lặng: “Mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng”, “Nhưng bây giờ họ đóng cửa cả rồi, cũng im lặng tối đen như ngoài phố”, “và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng”.
– Bóng tối: “Trong cửa hàng hơi tối, muỗi đã bắt đầu vo ve”, “đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần”, “những hòn đá nhỏ một bên sáng một bên tối”, “Trời nhá nhem tối”, “cụ đi lần vào bóng tối”, “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”, “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng”, “Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh”.
– Ánh đèn: “Đèn treo trong nhà bác phở Mĩ, đèn Hoa Kì leo lét trong nhà ông Cửu và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách”, “ngọn đèn con của chị Tí và cái bếp lửa của bác Siêu chiếu sáng một vùng đất cát”, “ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn nhỏ”,…
– Ánh sao và ánh đom đóm: “hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp lánh, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay là trên mặt đất hay leo vào cành cây”, “Qua khe lá của cành bàng ngàn sao vẫn lấp lánh, một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy”, “Sao trên trời vẫn lấp lánh”.
– Đoàn tàu: “Chín giờ có chuyến tàu ở Hà Nội đi qua huyện”, “Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé”, “Tiếng còi đã rít lên và tàu rầm rộ đi tới”,…
– Hà Nội: “Khi ở Hà Nội được hưởng những thức quà ngon, lạ”, “Hà Nội nhiều đèn quá!” “Nhưng họ ở Hà Nội về! Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.
→ Nhiều chuỗi hình ảnh được xây dựng theo thủ pháp đối lập: âm thanh – yên lặng, ánh sáng – bóng tối, quá khứ (Hà Nội) – hiện tại (phố huyện),…
Ý nghĩa: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
– Sự đối lập của chuỗi hình ảnh tượng trưng cho sự đối lập giữa một bên là cuộc sống vật vờ, tối tăm, tù túng của người dân nghèo phố huyện và một bên là những khao khát, ước mơ vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.
– Hình ảnh đoàn tàu mang thứ ánh sáng rực rỡ và âm thanh huyên náo nhất trong câu chuyện, nhưng cũng là thứ ánh sáng và âm thanh không thuộc về phố huyện nghèo mà nhanh chóng, vội vã đến và đi trong phút chốc. Nó như là biểu tượng cho một Hà Nội lộng lẫy; cho quá khứ lung linh của Liên và An; cho một ước mơ, khao khát của hai chị em về tương lai.
Câu 5: đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
Hai đứa trẻ vừa được viết theo phong cách lãng mạn, vừa được viết theo phong cách hiện thực vì có những căn cứ sau:
– Đề tài và cảm hứng: Thạch Lam vừa miêu tả khách quan hình ảnh cuộc đời của những người dân phố huyện lầm than, vừa thể hiện hình ảnh cuộc đời của những người dân phố huyện với cái nhìn và cách cảm nhận mang tính chủ quan, thể hiện thế giới nội tâm và những cảm xúc trong trẻo, trắc ẩn của Liên.
– Cách tổ chức hình ảnh, chi tiết, nhân vật: có những hình ảnh rực rỡ, bay bổng đại diện cho ước mơ, khát vọng như đoàn tàu đêm; có cả những hình ảnh chân thực, điển hình cho những cảnh đời có thực như hàng nước chị Tí, bà cụ Thi hơi điên, những đứa trẻ nghèo,…
Câu 6. đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
– Giá trị nhân văn: Tác phẩm khơi gợi sự thấu cảm và đồng cảm với những kiếp người nghèo khổ, lầm than, cơ cực và khơi gợi sự chia sẻ với ước mơ vươn ra ánh sáng, tìm đến một tương lai đẹp đẽ hơn của họ.
– Giá trị thẩm mĩ: Tác phẩm đánh thức cảm xúc thẩm mĩ bằng những trang văn dịu êm, nhẹ nhàng, giàu sức khơi gợi, những ngôn từ đẹp đẽ, tinh tế, giàu hình tượng, những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và những hình tượng nhân vật được xây dựng công phu với thế giới nội tâm sâu sắc.
Câu 7:đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
| Tên tác giả | Tên tác phẩm | Phong cách
lãng mạn |
Phong cách
hiện thực |
| Thạch Lam | Dưới bóng hoàng lan, Nắng trong vườn,… | x | |
| Vũ Trọng Phụng | Số đỏ, Giông tố,… | x | |
| Nam Cao | Lão Hạc, Chí Phèo,… | x |
đọc hai đứa trẻ thạch lam ; đọc hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ ; hai đứa trẻ thạch lam
