Giới thiệu đến các bài viết Soạn bài: câu cá mùa thu cánh diều (Ngữ Văn 10, Cánh Diều). Ở đây, chúng tôi sẽ cùng các bạn, tìm hiểu 6 bài tập, trang 50, Bài 2, Ngữ Văn 10, Cánh Diều, tập 1. Mời các bạn cùng tham khảo.
CÂU CÁ MÙA THU (Thu điếu)
Nguyễn Khuyến
* Nội dung chính:
Bài thơ là một bức tranh đẹp về mùa thu ở làng quê Việt Nam với một không gian thu trong trẻo, thanh sạch và bình yên với những hình ảnh, đường nét xinh xắn. Trong bài thơ xuất hiện hình ảnh nhân vật trữ tình đầy tâm sự.
* Thực hiện yêu cầu trong khi đọc (SGK, trang 49, 50):
* Trả lời câu hỏi sau khi đọc (SGK, trang 50)
Câu 1.
Từ những thông tin mà em tìm hiểu được, hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ Thu điếu. Tìm hiểu bố cục của bài thơ.
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
– Bố cục: 2 phần
+ Phần 1 (6 câu thơ đầu): Cảnh mùa thu ở vùng quê Bắc Bộ.
+ Phần 2 (2 câu thơ cuối): Hình ảnh, tâm trạng của nhân vật trữ tình.
– Hoàn cảnh sáng tác:
+ Câu cá mùa thu nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến gồm: Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh.
+ Được viết trong thời gian khi Nguyễn Khuyến về ở ẩn tại quê nhà.
Câu 2.
Chủ thể trữ tình đã quan sát cảnh vật từ những góc độ nào? Phân tích các hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ để thấy được nét đặc trưng của mùa thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
– Chủ thể trữ tình đã quan sát cảnh vật từ những góc độ.
+ Điểm nhìn của tác giả từ chiếc thuyền câu. Cảnh vật được đón nhận từ gần đến cao xa rồi từ cao xa trở lại gần.
+ Từ không gian ao làng bên trong thu mở rộng thành không gian mùa thu…
→ Cảnh sắc mùa thu mở ra nhiều hướng thật sinh động.
– Phân tích các hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ để thấy được nét đặc trưng của mùa thu ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.
+ Màu sắc: “nước trong veo”, “sóng biếc”, “trời xanh ngắt”, “lá vàng”.
+ Đường nét chuyển động: “sóng” – “hơi gợn tí”, “lá” – “khẽ đưa vèo”, “tầng mây” – “lơ lửng”.
+ Hòa sắc tạo hình: bao trùm lên cảnh vật là một màu xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sông, xanh tre, xanh trời, xanh bèo và có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi.
+ Ao thu nhỏ, chiếc thuyền câu theo đó cũng “bé teo teo”.
→ Đó là nét riêng vùng đồng bằng Bắc Bộ.
→ Bức tranh thu trong sáng, thanh đạm mang hồn dân dã của làng quê nước Việt.
Câu 3.
Em có nhận xét gì về không gian được khắc họa trong bài thơ? Không gian ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống, tâm trạng của một nhà nho ẩn dật như Nguyễn Khuyến?
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
* Không gian trong Thu điếu: tĩnh lặng, phảng phất buồn:
– Cảnh thu đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn: nước “trong veo” trên một không gian tĩnh, vắng người, ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
– Các chuyển động rất nhẹ, rất khẽ, không đủ tạo ra âm thanh.
– Đặc biệt câu thơ cuối tạo được một tiếng động duy nhất: “Cá đâu đớp động dưới chân bèo” → Không phá vỡ cái tĩnh lặng, mà ngược lại nó càng làm tăng sự yên ắng, tĩnh mịch của cảnh vật → Thủ pháp lấy động nói tĩnh.
→ Không gian đem đến sự cảm nhận về một nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ. Bài thơ nói chuyện câu cá mà thực ra người đi câu cá không chú ý gì vào việc câu cá. Tâm sự của người câu cá là chính là nỗi lòng non nước, nỗi lòng thời thế của nhà nho có lòng tự trọng và lòng yêu quê hương đất nước như Nguyễn Khuyến.
→ Tâm hồn gắn bó tha thiết với thiên nhiên đất nước, một tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không kém phần sâu sắc.
Câu 4
Qua bài thơ Thu điếu, em hiểu gì về tình cảm, nỗi lòng của nhà thơ với thiên nhiên, đất nước.
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
– Cõi lòng nhà thơ đã hòa vào trời thu, cảnh thu. Cảnh thu rất đẹp, rất sinh động. Phải yêu thiên nhiên, đất nước thì tác giả mới vẽ ra được một bức tranh thiên nhiên cảnh thu với màu sắc sống động, tươi sáng, mang một nét đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
– Đặc biệt, hai câu thơ cuối thể hiện tấm lòng của nhà thơ:
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
→ Tác giả đi câu cá nhưng thực chất là suy tư, ngẫm ngợi về chuyện dân, chuyện nước, về nhân tình thế thái. Tác giả tuy ở ẩn nhưng không quay lưng với cuộc đời, vẫn nặng lòng với thời cuộc, với đất nước.
Câu 5.
Tìm đọc hai bài thơ Thu vịnh và Thu ẩm của Nguyễn Khuyến, từ đó, chỉ ra một số nét chung của chùm thơ và nét riêng của mỗi bài.
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
Câu 6.
Em hãy chuyển các câu thơ tả cảnh mùa thu trong bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến thành một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).
Gợi ý: câu cá mùa thu cánh diều ; câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ; soạn bài câu cá mùa thu cánh diều ngắn nhất
